van de graaff

VAN DE GRAAFF JENERATÖRÜ, milyonlarca voltluk gerilimler oluşturabilen elektrostatik jeneratör. Esas olarak dikey hareket eden, kumaştan yapılmış ve yalıtılmış sonsuz bir kayıştan oluşur. Alttaki kasnakta kayışa sivri uçlar aracılığıyla 100 kilovolta kadarlık yükler verilir ve kayış bu yükü, büyük (çapı 15 metre kadar) bir boş küre içinde bulunan üstteki kasnağa doğru taşır. Yükler üstteki kasnağa gelmeden, küreye bağlı toplayıcı fırçalarla alınır ve (kürenin içinde kalamayacaklarından) yükler kürenin dış yüzeyinde birikir. Böylece kürenin potansiyeli giderek artar. Bu jeneratörü ilk kez gerçekleştiren, ABD’li fizikçi R. J. Van de Graaff’tır (1901-1967). Bu türden jeneratörler, daha sonra kumaş kayış yerine, yalıtkan iplerle bağlanmış bir dizi metal boncuk kullanılarak yapılmıştır. Pelletron adı verilen bu sistemle, iki jeneratörün seri olarak kullanılması hâlinde, 30 milyon voltluk gerilimlere ulaşılmıştır. Van de Graaff jeneratörü, parçacık hızlandırıcısı olarak çeşitli biçimlerde kullanılır.

Farklı bir tanım

 

Fig. 4 Drawing of the Van de Graaff generator at Round Hill (South Darmouth, Mass.) From Heilbron, Seidel, op. cit. note 4)

 

Van de Graaff Jeneratörü :

      İçinde bulunan bir plastik kayışın metal bir küreye sürtünmesi ile kürenin elektron kaybederek pozitif elektrik yükü ile yüklenir. Biriken elektrik miktarı yaklaşık 500.000 Volt'tur. Bu miktar, havada yaklaşık 50 cm uzunluğunda kıvılcımların (elektron arkı) oluşmasına neden olur. Havada 1 mm uzunluğunda böylesi bir kıvılcım oluşması için 1000 Volt'luk bir potansiyel farkın olması gerektiği, bilimsel deneyler sonucu bulunmuştur.

 

İngilizce kaynak ve resim

 

www.veron.nl/afd/woerden/art/vandegraaff.htm