VAN DE GRAAFF JENERATÖRÜ, milyonlarca voltluk gerilimler oluþturabilen elektrostatik jeneratör. Esas olarak dikey hareket eden, kumaþtan yapýlmýþ ve yalýtýlmýþ sonsuz bir kayýþtan oluþur. Alttaki kasnakta kayýþa sivri uçlar aracýlýðýyla 100 kilovolta kadarlýk yükler verilir ve kayýþ bu yükü, büyük (çapý 15 metre kadar) bir boþ küre içinde bulunan üstteki kasnaða doðru taþýr. Yükler üstteki kasnaða gelmeden, küreye baðlý toplayýcý fýrçalarla alýnýr ve (kürenin içinde kalamayacaklarýndan) yükler kürenin dýþ yüzeyinde birikir. Böylece kürenin potansiyeli giderek artar. Bu jeneratörü ilk kez gerçekleþtiren, ABD’li fizikçi R. J. Van de Graaff’týr (1901-1967). Bu türden jeneratörler, daha sonra kumaþ kayýþ yerine, yalýtkan iplerle baðlanmýþ bir dizi metal boncuk kullanýlarak yapýlmýþtýr. Pelletron adý verilen bu sistemle, iki jeneratörün seri olarak kullanýlmasý hâlinde, 30 milyon voltluk gerilimlere ulaþýlmýþtýr. Van de Graaff jeneratörü, parçacýk hýzlandýrýcýsý olarak çeþitli biçimlerde kullanýlýr.
Farklý bir taným
|
Fig. 4 Drawing of the Van de Graaff generator at Round Hill (South Darmouth, Mass.) From Heilbron, Seidel, op. cit. note 4) |
Van de Graaff Jeneratörü :
Ýçinde bulunan bir plastik kayýþýn metal bir küreye sürtünmesi ile kürenin elektron kaybederek pozitif elektrik yükü ile yüklenir. Biriken elektrik miktarý yaklaþýk 500.000 Volt'tur. Bu miktar, havada yaklaþýk 50 cm uzunluðunda kývýlcýmlarýn (elektron arký) oluþmasýna neden olur. Havada 1 mm uzunluðunda böylesi bir kývýlcým oluþmasý için 1000 Volt'luk bir potansiyel farkýn olmasý gerektiði, bilimsel deneyler sonucu bulunmuþtur.
Ýngilizce kaynak ve resim
http://www.veron.nl/afd/woerden/art/vandegraaff.htm - www.veron.nl/afd/woerden/art/vandegraaff.htm
http://members.aol.com/lyonelb/sis.html - http://members.aol.com/lyonelb/sis.html
-------------
|