starndart ve starndardizasyon

                                    STANDARTIN ANLAMI

 Belirli bir çalışmanın, o çalışma ile ilgili bulunanların ve özellikle ekonominin yararına olarak yapılabilmesi için tüm tarafların katkı ve işbirliği ile belirli kurallar      koyma ve kuralları uygulama işlemidir.

         Bu tanımı oluşturan unsurlar incelendiğinde şu unsurlar görülür:

1: Öncelikle bir çalışma söz konusudur bu çalışma ekonomik alanda olacağı gibi bilimsel bir araştırma, bir deney, uygulama ile ilgili bir metot, sosyal amaçlı herhangi bir çalışmada olabilir

2: Bu çalışma üretici tüketici gibi tüm ilgili tarafların ekonomik yararlarını gözetmelidir. Söz konusu ekonomik yarar sosyal hayatı da olumlu yönde etkileyeceğinden buna toplumun yararı demek doğru olur.

3: Belirli kurallar k****k ve bu kuralları uygulamak gereklidir.

4: Kural koyma ve uygulama  çalışmalarında ilgilerin hepsinin katkıları ve işbirliği bulunmalıdır.

5: standardizasyon çalışmaları sonuçu ortaya çıkan belge doküman veya esere de standart denilmektedir.

                               STANDARDİZASYON NEDİR?

 Standardizasyon; bilimsel teknik ve deneysel araştırmaların kesinleşmiş sonuçlarını esas alır.Yalnız günümüzün şartlarını tespit etmekle yetinmez aynı zamanda geleceğin gelişme imkanlarını da göz önünde bulundurur, gelişmeye ayak uydurur.

                           STANDARDİZASYONUN AMAÇLARI

* Üretimde ve malların değişiminde işgücü, malzeme güç kaynakları vb. faktörden en yüksek seviyede tasarruf sağlamak.

* Tatmin edici kalitede mal ve hizmet üretimini sağlayarak, tüketici çıkarlarını gözetmek.

* İnsan hayatının sağlık ve güvenliğini korumak.

* İlgili grupların, birbirleri ile olan bilgi alış verişini ve anlaşmalarını kolaylaştırmak.

                          STANDARDİZASYONUN KONUSU

        Standardizasyonun konusunu genellikle somut kavramlar ile terimler,birim ve            semboller, metotlar, limitler, uygunluklar vb. soyut kavramlar oluşturmaktadır.

        Ekonomik, sosyal ve kültürel hayatın her kademesinde binlerce standart konusu bulunmaktadır. Ancak güzel sanatlar, sanatçının niteliği dolayısıyla kendi ruh ve düşünceleri ve dünya görüşü ile ilgili olduğundan standardizasyona konu olmaktadır.

STANDARDİZASYONUN ÜRETİCİYE SALADIĞI FAYDALAR

         Üretimin belirli plan ve programlara göre yapılmasına yardımcı olur: Standardlar belirsizlikleri ortadan kaldırdığından ileride karşılaşılması mümkün olabilecek her türlü istenmeyen durumu önceden önler ve her safhadaki üretimin ve kontrolün bilinmesine imkan verir.

Uygun kalitede seri imalata imkan sağlar: seri imalatta her ünite, kendi üzerine düşen görevi zamanında ve niteliğine göre tam olarak yerine getirmek durumundadır.Aksi halde, üretim zincirinde bazı kopmalar, tıkanıklar ve gecikmeler ortaya çıkar.

Kayıp ve atıklar en az seviyeye iner: Standard üretim; ekonomik düşünceye aykırı pek çok hususu üretim dışı bıraktığından kayıp ve atıkları en alt seviyeye düşürmektir.

Verimliliği ve hasılayı artırır:Standard üretimde; imalatçı görevinin ne olduğunu bildiğinden, kazanacağı alışkanlıkla daha kısa sürede daha çabuk üretimde bulunacağından, verim ve üretimde artış sağlanmaktadır.

Depolamayı kolaylaştırır, stokların azalmasını sağlar, taşımayı ucuzlatır ve kolaylaştırır: Standard üretim; biçim ve boyutları belirli yani bir örnek imalat olduğundan depolama işlerini kolaylaştıracağından yer ve sabit tesis masraflarından büyük tasarruf sağlamaktır.

Maliyeti düşürür: Standard üretim; Hammadde, işçilik ve enerji gibi kaynakların yerinde kullanılmasına bağlı olarak maliyetlerde büyük oranda düşüş sağlamaktadır.

STANDARDİZASYONUN TÜKETİCİYE SAĞLADIĞI FAYDALAR

         Tüketicinin can ve mal güvenlini  korur: Standard mal, insan sağlığı ve güveni bakımından sakıncalar yaratabilecek hususları ortadan kaldıracağından bozuk, çürük veya istenmeyen özellikleri malların alınması gibi endişeleri ortadan kaldırır.

Karşılaştırma ve seçim kolaylığı sağlar: Standard mal seçimi ve alımı bazen çok uzun zaman alan ve çaba sarfetmeyi gerektiren uzun ve yorucu çalışmaları ortadan kaldırarak tüketicilerin mal alımlarında ve seçimlerinde kolaylık sağlamaktadır.

Sipariş ve alım işlerini kolaylaştır, alıcıların fiyat ve kalite yönünden aldanmalarını önler: mal alımlarında, uzun yazışmalar, malın gidilip yerinde görülmesi, numuneler üzerindeki gereksiz bir takım işlemler standardizasyon sayesinde ortadan kalmaktadır.

Ucuzluğa yol açar: Bir taraftan malların kalitelerinde olumlu gelişmeler olurken diğer taraftan üretimde maliyet düşmesi sayesinde daha ucuza mal satın alınması mümkün olmaktadır.

STANDARDİZASYONUN MİLLİ EKONOMİYE SAĞLADIĞI      FAYDALAR

*Milli sanayi belirli hedeflere yöneltir.

*Milli üretimin kalite bakımından gelişmesine yardımcı olur.

*Ekonomide arz ve talebin dengelenmesine yardım eder yanlış anlamları ve anlaşmazlıkları ortadan kaldırır.

*Ekonomik barışı sağlar

*Dağıtım masraflarını azaltır.

*İhracatta üstünlüğü sağlar.

*Milli karakterde bir sanayin kurulmasında ve gelişmesinde öncülük yapar .

*Yan sanayinin kurulması ve gelişmesi sağlar.

TÜRK  STANDARDLARI  ENSTİTÜSÜ

KURULUŞ VE AMACI: Türk Standardları Enstitüsü 16 ekim 1954 tarihinde kurulmuş ancak bu günkü yapısına 22 kasım 1960 v e132 sayılı kanunla kavuşmuştur kuruluşunun amacı her türlü madde ve mamüller ile usül ve hizmet Standardlarını  hazırlamaktadır.

     Özel hukuk hükümlerine göre yönetilen bir kamu kurumu olan Türk  standartları Enstitüsü’nün kısa adı “TSE “ dir.

   Ülkemizde yalnız Türk Standardları  enstitüsü tarafından kabul edilen Standardlar “Türk  Standardı” adını alır.

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ’NÜN GÖREVLERİ ŞUNLARDIR:

Her türlü Standardları hazırlamak veya hazırlatmak .

Enstitü bünyesinde veya hariçte hazırlanan standartları tetkik ve uygun bulduğu taktirde Türk Standardları olarak kabul etmek.

Hususi ve resmi sektörün talebi üzerine Standardları veya projelerini hazırlamak ve mütalaa (bakış açısı)  vermek.

Standardlar konusunda her türlü ilmi ve teknik incelemelerle araştırmalarda bulunmak.

Standardlara uygun ve kaliteli üretimi teşvik edecek her türlü çalışmaları yapmak ve bunlarla ilgili belgeleri tanzim etmek

Metroloji ve kalibrasyon  ile ilgili araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak ve gerekli laboratuvarları kurmak

STANDART HAZIRLAMA ÇALIŞMALARI

Türk Standardları Enstitüsü’nün temel görevi standart hazırlamaktır.Standardlar; kamu ve özel sektör kuruluşları ile üniversitelerin uzmanlaşmış   temsilcilerinden oluşan ihtisas kurulları tarafından hazırlanmaktadır.

Genel kurulca kabul edilen yıllık  faaliyet programlarında belirtilen herhangi bir konunun standardı hazırlanırken şu yollar izlenir.

Bunları üç ana başlık altında toplayabiliriz:

a.Yeni Standardlar

Yeni standardlar hazırlanırken aşağıda belirtilen çalışmalar yapılır.

1.Önce ülkemiz sanayiin imkanları,ihtiyaçları ve teknolojik seviyemiz gözönünde bulundurularak konuların öncelik sırası belirlenir.

2.Konular,ilgili Hazırlık Gruplarına gönderilir.

3.Hazırlık Grupları,her bir konu için o konuda uzmanlaşmış en az üç kişiden oluşan bir “Teknik Komite” oluşturur.

4.Komiteler,tasarıyı hazırlamaya başlar,kendi aralarında görev bölümü yaparlar.

5.Komite,hazırladığı tasarıyı ilgili ihtisas kuruluna getirir.Tasarı değerlendirilme sonucunda uygun bulunursa görüşleri alınmak üzere ilgili kamu ve özel sektör kuruluşlarına gönderilir.Bu işleme birinci mütalaa denilir.

6.Gelen görüşler hazırlık grubunda değerlendirilir.Uygun görülenler tasarıya işlenir.Ortaya yeni bir metin çıkar.Bu işleme birinci olgunlaştırma denir.

7.Olgunlaştırılan tasarı görüş bildiren kurum ve kuruluşlara yeniden gönderilir.Bu işleme ikinci mütalaa denir.

8.Gelen görüşler,İhtisas Kurulunda yeniden değerlendirilir.Tasarı olgunlaştırılır.Kurul çalışmayı yeterli görmezse görüş almaya devam eder.Ancak yeterli görürse tasarıyı Teknik Kurul’a sevk eder.

9.Konu kurulca görüşülür.Teknik kurul tasarıyı yeterli görürse kabul eder,yeterli görmezse ilgili hazırlık grubuna iade eder.Teknik Kurul eğer kabul ederse bu tasarı artık tasarı olmaktan çıkar ve Türk Standardları ünvanını alır.

10.Kurul’da kabul edilen sekliyle basılır ve yayınlanır.

b.Revizyonlar

Yürürlükteki Türk Standardları belirli aralıklarla gözden geçirilmektedir.Standard teknolojik gelişmelere ayak uyduramıyorsa revize edilir.Yani geliştirilir.

Standardların revizyona alınmasının tek yolu böyle bir araştırmaya gitmek değildir.Çoğu kez kullanıcıların,standardın günün şartlarından uzak olduğunu bildirmeleri de konunun revize edilmesinde bir husus olmaktadır.

Türk Standardları her ne sebeple olursa olsun revizyona alındıklarında aynen yeni hazırlanacak Türk Standardları bibi işlem görürüler.

c.Tadiller(Değişiklikler)

Uygulama sırasında  Türk Standardlarının esasla ilgili olmayan fakat değiştirilmesi gereken bazı kısımları ortaya çıkabilir.Bu durumda standardların tadil edilmesi gündeme gelir.

Tadili yapılan standard İhtisas Kurulu tarafından Teknik Kurula sunulur.Teknik Kurul uygun görürse tadil gerçekleşir.

Türk Standardları enstitüsünün yukarıda anlatılan standard hazırlama görevi halen 18 İhtisas Kurulu ve 21 Özel Daimi Komite tarafından yerine getirilmektedir.

STANDART VE STANDARDLAŞMADA MİLLETLERARASI İŞ BİRLİĞİNİN ÖNEMİ

Standardlar madde,mamul,usul ve hizmetlerin kullanım amaçlarına uygun olmalarını sağlamak için hazırlanmış,teknik ve bazı kriterlere uygun olan,üzerinde görüş birliğine varılmış dokümanlardır.Bu özellikleriyle standardlar,hayatı daha kolay kılmakta ve kullandığımız hizmet ve malların güvenirliliklerini arttırmaktadır.

Milletlerarası standardizasyon,milletler arası ticaretin ve teknik iş birliğinin gelişiminin tabii sonucudur.

Dünya küçülmekte,ticaret ise her gün zihinler durgunluk veren teknolojik gelişmelere paralel olarak genişlemektedir.Standardların amacı ticareti kolaylaştırmaktır.

Bir ülkenin kaynakları,ekonomik ve sosyal gelişimi için yeterli değildir.Dışa açılmak,dünya ile bütünleşmek gereği vardır.

Tüketiciler milletlerarası standardlara uygun ürün ve hizmetlere karşı daha fazla güven duymaktadır.

Milletlerarası standardizasyon, günümüzde bilgi-işlem ve haberleşme,tekstil,ambalajlama,nakliye,enerji üretimi ve kullanımı,gemi inşa,bankacılık ve finansal hizmetler gibi birçok farklı alanda sağlanmış durumdadır ve diğer tüm sektörler için de aşağıda belirtilen sebeplerden dolayı giderek önemi artar bir hale gelecektir.Standard ve standardlaşmada milletler arası işbirliğini oluşturan temel ilkeler:

a)Serbest ticarette ilerleme sağlanması

b)Sektörlerin birbirleriyle ilişkileri

c)Dünya haberleşme sistemleri

d)Standardları,yeni teknolojilerin ortaya çıkmasına ihtiyaç göstermek

e)Gelişmekte olan ülkeler.

MİLLETLERARASI VEYA BÖLGESEL SEVİYEDE STANDARD KURULUŞLARI

Türk Standardları Enstitüsünün de üyesi bulunduğu,çalışmalarına aktif olarak katıldığı,Milletlerarası ve Bölgesel seviyede standardları hazırlayan kuruluşlardan bazıları şunlardır:

a)Milletlerarası Standardizasyon Kuruluşu(ISO)

ISO Elektrik ve Elektronik konuları dışında kalan bütün konularda milletlerarası standardları hazırlayan bir kuruluştur.1947 yılında Cenevre’de çalışmalarına başlamış olup bugün 92 üyesi bulunmaktadır.

ISO’nun amaçları,milletlerarası mal ve hizmet mübadelelerini kolaylaştırmak, bilimsel,teknolojik ve ekonomik faaliyetlerde işbirliğini geliştirmek üzere standardizasyonun ve onunla ilgili çalışmaların geliştirilmesini sağlamaktır.

Türk standardları enstitüsü,ISO’ya ülkemizin adına 26 mayıs 1955 yılında üye olmuştur.

Enstitü,ISO’nun Politika Geliştirme Komitelerinden;

a.INFCO(enformasyon komitesi)

b.DEVCO(geliştirme komitesi)

c.COPOLCO(tüketici politikaları komitesi)

d.CASCO(uygunluk değerlendirme komitesi)

ve Genel Standardizasyon Prensipleri Komitelerinden;

REMCO(referans materyalleri komitesi)

STACO(standardizasyon prensipleri komitesi)’nun da üyesidir.

b)Milletlerarası Elektroteknik Komisyonu(IEC)

1906 yılında Cenevre’de faaliyetine başlayan IEC elektrik,elektronik ve elektromekanik konularında milletlerarası standardları hazırlar.

c)Standardların Uygulanması İçin Milletlerarası Federasyon(IFAN)

Başlıca görevleri;

a.Standardların uygulanmasını sağlamak.

b.Standardların uygulanması ile ilgili dokümanları derlemek.

c.Konferanslar,sempozyumlar,seminerler ve toplantılar düzenlemek.

d.Milletlerarası standardların bir örnek olarak kullanımını sağlamak.

d)Dünya Ambalajlama Teşkilatı(WPO)

Bu teşkilatın amacı,milletlerarası seviyede ambalajlama,ambalaj ve ambalaj malzemeleri konularında çalışmalarda bulunmaktır.

e)Avrupa Standardizasyon Kuruluşu(CEN)

Merkezi Brüksel’de bulunana ve 1960 yılında faaliyete geçen CEN,elektrik ve elektroteknik konuları dışında standardizasyon hazırlayan bölgesel bir kuruluştur.