|
Beyin nasýl genç kalýr ?
Rahibeler neden Alzheimer olmaz ?
Vücut ýsýsýný ayarlýyor, görmemizi, duymamýzý, hissetmemizi, aþýk olmamýzý bile o saðlýyor. Tüm bunlara vücutta bin 400 gram aðýrlýðýndaki beyin neden oluyor. Öyle karmaþýk bir organ ki, beynin nasýl iþlediðine de insan aklý yetmiyor! Uzmanlar 'Beynin ne yaptýðýný biliyoruz ama ne yapacaðýný bilmiyoruz' diyor. Ýnsanýn beyniyle ilgili çözdüklerini merak ediyorsanýz, iþte birkaç baþlýk...
Vücudun her yaptýðýný, içeceðine kadar kontrol eden beyin kaç kilo?
Ünlü fizikçi Einstein'in beyni bin 230 gramdý halbuki yetiþkin bir erkeðin beyni ortalama bin 400 gram aðýrlýðýnda. Bin 400 gramý gözünüzde canlandýrmanýz için beþ elmanýn ya da altý orta boy domatesin ortalama aðýrlýðýna denk diyebiliriz.
Beynin anatomik yapýsý nasýl?
Beyin vücudumuzdaki oksijenin ve kanýn yüzde 20'sini kullanýyor. Ýçeriðindeki protein, yað, 100 bin mil uzunluðunda damar, 100 milyar sinir hücresiyle beynimiz ayakkabýlarýmýzý en son nerede çýkardýðýmýzý bile bize hatýrlatýr.
Beynimizi nasýl genç tutarýz?
ABD'deki Human Performance Laboratory at Presbyterian Hospital of Dallas'ýn yöneticisi Nöroloji Uzmaný Malcolm Stewart, 80 ila 100 yaþ arasýnda olan rahibeler üzerinde bir araþtýrma yapmýþ. Rahibeler hayatlarý boyunca sigara içmemiþ, alkol kullanmamýþ ve saðlýklý beslenmiþ. Ýlerleyen yaþlarýna raðmen çalýþmaya devam etmiþler ve dua ederek, örgü örerek, müzik dinleyerek, yürüyerek, bahçede çalýþarak zihinlerini meþgul etmiþler. Bu rahibeler öldükten sonra otopsileri yapýlsýn diye beyinlerinin incelenmesine izin vermiþ.
Rahibelerin ileri yaþlarda bile Alzheimer hastalýðýyla hiç karþýlaþmadýklarýný belirten Dr. Stewarts 'Bunun sýrrý, hayatýn içinde yer almalarý. Bedensel ve zihinsel aktiviteler fiziksel yaþlanmayý engellemez ama hareketlerinizin devam etmesini saðlar. Ýleri yaþlarda dinç kalmayý ilaçlarla veya pillerle yapamazsýnýz. Bunu kendinizi fiziksel ve zihinsel olarak doðru þekillendirdiðinizde baþarabilirsiniz' diyor.
Beslenme þekli beyni nasýl etkiler?
Beynin temelini oluþturan hipotalamus, insanýn iþtahýný belirliyor. Beynin yöneticisi olarak da adlandýrabileceðimiz ön lob sizin seçim yapmanýzý saðlar. 'Kýzarmýþ patates mi yoksa haþlanmýþ mý?' sorusunun yanýtýný beyin veriyor. ABD'deki Baylor Üniversitesi Týp Merkezi'nden Dion Graybeal kötü beslenmenin damar hastalýklarýna yol açtýðýný anýmsatarak, 'Damar hastalýklarý ömrün kýsalmasý ve beynin algýlamasý üzerinde doðrudan etkili. Çünkü damarlar sayesinde beyin hücrelerine oksijen ve enerji gidiyor. O nedenle Akdeniz tipi beslenilmeli, sigara ve alkol kesinlikle kullanýlmamalý' diyor.
Beynimizi zinde tutmanýn püf noktalarý nedir?
Uzmanlar zihni aktif ve uyanýk tutmanýn beynin zinde kalmasýna yardýmcý olduðunu söylüyor. Böylece beyninizin düþünsel bölgeleri, muhakeme ve iþlem yapma alanlarý ile görsel-uzamsal bölgeler gibi farklý alanlarýný çalýþtýrýr. Yoðun zihinsel aktiviteler beyni doðrudan olumlu olarak etkiliyor. Geceleri altý ila sekiz saat arasýnda uyuyun, bulmaca çözün, müzik dinleyin. Unutmadan baþkalarýnýn hayatlarýný iyileþtirmek için çabalamak da beyni zinde tutuyormuþ!
Beynin iki bölümü ayrý alanlarla ilgilenir mi?
Ýlgileniyor. Yapýlan araþtýrmalara göre okuma gibi dille ilgili aktivitelerle öncelikli olarak beynin sol, sudoku gibi sayýsal etkinliklerle ise sað bölge ilgileniyor. Müzik ise her ikisiyle! Türkiye Nörolojik Bilimler Vakfý Baþkaný Prof. Dr. Mustafa Ertaþ, 'Konuþmanýn hakimi sol beyin. Bir örnek verecek olursak, Ýtalyan gemicinin sol beyni tahrip oluyor, konuþamýyordu ama þarký söylüyordu' diyor.
Bebek anne karnýndayken, annenin çok fazla balýk tüketmesi bebeðin zekasýný etkiler mi?
Türkiye Nörolojik Bilimler Vakfý Baþkaný Prof. Dr. Mustafa Ertaþ, balýðýn tek baþýna yetmediðini söylüyor: 'Beyin içinde önemli olan proteinli gýdalar almak, dengeli beslenmek. Hayvansal proteinler önemli. Balýk da yesek et de yesek baðýrsakta ayný þekilde açýlýyor.
Dolayýsýyla anne adayý balýk yesin, bebek zeki olsun diye bir þey yok. Balýk yað açýsýndan iyi. Bu annenin saðlýðýna faydalý.'
Erkekle kadýnýn beyni farklý mý iþler?
Prof. Dr. Mustafa Ertaþ, kadýn beyninin erkeðe göre 200 gram daha hafif olduðunu söylüyor. Ertaþ 'Tabii bu baþka bir anlama gelmiyor' diyor. Ertaþ'ýn verdiði bilgiye göre içsel duygular, cinsellik, hýrs erkek beyninde daha baskýn. Kadýnlarýn ise matematik ve mantýk zekasý daha iyi.
Beynimizin yüzde kaçýný kullanýyoruz?
Eskiden yüzde 10'unu hatta sadece yüzde 2'sini bile kullandýðýmýz söylendi. Günümüzde sinir bilim ve beyin görüntüleme tekniklerindeki geliþmeler sayesinde beynimizdeki tüm sinirlerin çeþitli eylemler sýrasýnda aktive olduðunu görüyoruz. Yani kullanmadýðýmýz herhangi bir sinir aðý bulunmuyor. Herhangi bir darbe ya da yaþlanma sonucu kaybedilen sinirler sonucu beyin kapasitesinin olumsuz etkilenmesi de bundan.
Aþýk olunca beyinin kimyasý deðiþir mi?
Yapýlan araþtýrmalar aþkýn beynin kimyasýný deðiþtirdiðini ortaya koyuyor. Londra Üniversitesi Nörobiyoloji profesörlerinden Semir Zeki, fonksiyonel MRI kullanarak yaptýðý araþtýrmada, 17 kiþiye önce sevdiði kiþinin, ardýndan da arkadaþlarýnýn fotoðraflarý gösterilerek, serebral kan akýþlarý izlendi. Araþtýrmada aþkýn, kiþilerdeki muhakeme yeteneðini yitirdiði ve saplantýlý kiþilik bozukluðuna neden olduðu ortaya çýktý. 'Aþkýn gözü kördür' sözü de buradan geliyor.
http://www.veteknoloji.com/bigresim.php?bresim=20080825095337_beyin.jpg"> 
http://www.veteknoloji.com/haberdetay.php?id=5805 - kaynak
| 