Arabamýzýn motoru arabayý yürütecek gücü saðlarken bir yandan da ýsý üretir. Motor bloðu içinde devamlý dolaþan su ile motor soðutulur. Motordan aldýðý ýsý ile ýsýnan bu su da radyatörde havanýn yardýmýyla soðutulur.
Kapalý bir çevrimde ve ideal ýsý dengelerinde devamlý oluþan bu olayýn farkýna biz ancak, herhangi bir arýza durumunda soðutma olayý yetersiz kaldýðýnda, radyatörden buharlar çýktýðýnda, yani bilinen tabiri ile arabamýz hararet yaptýðýnda varýrýz.
Kýþýn soðuk aylarýnda, hava sýcaklýðý sýfýrýn altýna düþünce, arabamýz kapý önünde hareketsiz halde iken bu soðutma suyu da her su gibi donabilir. Donunca geniþler ve yaptýðý basýnçla motor bloðunu çatlatabilir. Bu olayý önlemek için suyun içine, sýfýrýn çok altýndaki derecelerde bile donmasýna mani olacak 'antifiriz' dediðimiz sývý ilave edilir.
Motorun soðutma suyunun içine ne oranda antifiriz konulacaðýný, o bölgede olabilecek en düþük hava sýcaklýðý belirler. O zaman þöyle düþünülebilir. Tam emniyetli olmasý bakýmýndan, soðutma suyunun yerine niçin tamamen antifiriz doldurmuyoruz? Antifiriz oraný yüzde yüzü bulunca sýcaklýk ne kadar düþerse düþsün maksimum korunma saðlanmýþ olmaz mý?
Hayýr, olmuyor. Mantýken ters gelebilir ama belirli orandan fazla konulan antifiriz bu sefer de tamamen ters tepki veriyor. Suya yüzde 50 oranýnda katýlmýþ antifiriz -37 derecede donarken, antifirizin kendisi yani saf antifiriz -12 derecede donuyor.
Suyla karýþabilen her þey onun sýfýr derece olan donma noktasýný düþürür. Yani donma derecesini düþürmek için suya toz þeker, þurup hatta aküdeki asit bile konulabilir. Hepsi de bir dereceye kadar ayný iþlevi görür ancak hiçbiri diðer tehlikeli yan etkileri bakýmýndan tavsiye edilmez.
Ýlk otomobillerde þeker ve balýn antifiriz olarak kullanýlmalarý denendi, sonralarý ise alkolde karar kýlýndý. Ancak bu sefer de alkolün kaynama noktasý düþük olduðundan motor sýcakken sorun çýkardý. O halde ideal antifirizin donmayý önlemesi ama ayný zamanda da suyun kaynamasýna sebep olmamasý gerekiyordu. Günümüzde bu amaçla 'etilen glikol' denilen renksiz kimyasal bir sývý kullanýlýyor.
Suyun içine katýlan kimyasallarýn donmayý önleme özelliði, suyun ve buzun moleküler yapýlarý ve antifirizin bu yapýlara olan etkisinden ileri geliyor. Bilindiði gibi tüm sývýlarda olduðu gibi suda da moleküller serbest ve düzensiz halde, katýlarda (buzda) ise sabit ve düzgün bir yapýdadýrlar. Su donarken önce moleküllerinin hareketleri yavaþlar sonra da düzgün ve sabit bir pozisyona gelirler yani kristalleþirler. Ýþte antifirizin buradaki rolü. moleküllerinin su molekülleri ile birleþerek onlarýn buz kristalleri oluþturmalarýna mani olmaktýr.
Peki öyleyse ortada su yokken antifiriz kendi kendine niçin daha çabuk donuyor? Çünkü suya katýldýðýnda antifirizin su moleküllerine yaptýðýný su da antifiriz moleküllerine yapar. Donmayý önlemek daha doðrusu geciktirmek iki taraflý çalýþýr, su da antifirizin donma derecesini düþürür. Sonuç olarak arabanýn soðutma suyuna önerilenden fazla antifiriz konmasýnýn hiçbir faydasý yoktur aksine zararý vardýr.
|