OVERCLOC UN TEMEL PRENSİPLERİ VE NASIL YAPI

   OVERCLOCK’UN TEMEL PRENSİPLERİ

UYARI: Az sonra anlatacaklarımdan dolayı, donanım ya da yazılımlarınızda meydana gelebilecek zararlar yüzünden şahsım ya da HardwareLife.com sorumlu değildir. Tüm sorumluluk uygulayan şahıslara aittir.

Öncelikle ne demektir “over clock”. Overclock, sisteminizin tamamını ya da en az bir parçasını, normal çalışma frekansından daha yüksek saat hızlarında çalıştırmak demektir. O/c çoğu zaman daha düşük maliyetle daha yüksek performans alma isteğinden kaynaklansa da bir çok durumda o/c için gerekli spesifik malzemelerin temin edilmesi işlemci up grade’inden daha pahalıya gelebilmektedir. Tersi şekilde özellikle, fan seslerinden rahatsız olup fana ihtiyaç duyulmayan sistemler isteyenler de sistemlerini “under-clock” (bazı kaynaklarda “down-clock” olarak ta geçebilir) yapabilirler. Bu da tam tersi demektir. Sessiz pc sistemlerinde sıkça uygulanan ve tercih edilen bir yöntemdir.

Overclock İçin Ne Gereklidir?...

- Sıralamak gerekirse: 

1- O/c yapmaya uygun bir anakart. (Agp ve Pci veriyolları frekans oranlarını ayarlayabileceğiniz, yüksek fsb hızlarına
çıkabilen ve voltaj ayarı yapabildiğiniz kaliteli, stabil bir anakart.)
2- O/c yapmaya uygun bellekler. (Tercihen Corsair, Mushkin, Twinmos, OCZ, Geil ya da Kingston markalı
ürünler.)
3- O/c yapmaya uygun soğutma sistemi. (Tercihen bakır soğutucular, extreme o/c için faz değişimli kompresörlü
soğutma sistemleri veya dry ice soğutma sistemleri, sıvı soğutma sistemleri, yüksek devirli fanlar, kasa içi en az 2
fanla uygun havalandırma, sirkülasyon amacıyla round IDE kabloları, gerekirse bellek soğutucuları.)
4- O/c yapmaya uygun güç kaynağı. (Min. gerçek 300 watt. , kişisel tercihim min. gerçek 400 watt.)
5- Her şeyden önemlisi, bilgi.

Şimdi, önce işin teorik kısmına bakalım sonra birlikte bir adet o/c uygulaması yapacağız. Elinizdeki işlemci yüksek o/c toleranslarına sahip olmayabilir ya da tam tersi. Bu konuya ayrıca başka bir yazıda değinmek gerekir. Anlamanın yolları var. Ben genel anlamda o/c hakkında konuşmak istiyorum. Ancak küçük bir tüyo vemek gerekirse genelde yeni işlemci çekirdeklerinin ilk temsilcileri iyi o/c olurlar. Bu üretim yeri ve zamanına göre de değişir. Ama genelde büyük oranda şansınıza kalmış bir olay. Çünkü aynı banttan arka 

arkaya çıkan iki işlemcinin bile o/c potansiyelleri farklı olabilir.

İşlemci Hızı Nedir? Nasıl Belirlenir?...

İşlemci hızını işlemcinin saat çarpanının, fsb (front side bus) denilen veriyolu hızıyla çarpılması sonucu ortaya çıkan sayı belirler. BIOS ayarlarında fsb ayarı “Advanced Chipset Features” kısmında oluyor ancak “voltage/frequency” menusunde de olabilir. Mesela fsb’si 100 MHz olan bir celeron işlemcinin saat çarpanı 20 ise : 20x100=2000 MHz. İşlemci frekansıdır. Buradan da anlayacağınız gibi bizim, işlemcinin çalışma frekansını arttırmamız için yapmamız gereken, bu değerlerden en az birisini arttırmak. Mesela fsb’yi 110 yapalım. 110x20=2200 MHz alın size overclock. Bu kadar. Bitti. Hadi şimdi dağılın! Gönül isterdi ki işlemci çarpanını da değiştirelim, işi kolay kılalım, sevelim sevilelim vs… Ancak yeni nesil işlemcilerin hemen hemen hepsinin çarpan kilitleri sabit geliyor artık. Yine de bulunabilir…

Athlon ve Duron’un bazı modelleri çarpan kilitsiz. Eski Duron ve Athlon işlemcilerde de çarpan kilidi vardı ama önbellekler arasına köprüler atılarak (genelde kurşun kalemle) bu kilidi kırmak mümkündü ancak şimdilerde öyle bir imkan da kalmadı. Peki neden çarpan kilidi kırmak tercih edilirdi? Çünkü eğer çarpan kilidini kırarsanız o/c için fsb arttırmanız gerekmeyebilir çoğu zaman ve fsb arttırdığınız zaman ortaya çıkacak sorunlar yaşamazsınız. (Ancak fsb artışı kadar performans ta alamazsınız. Ya da ikisini birden arttırarak çok yüksek değerler alabilirsiniz.) Bu sorunların ne olduğunu tek tek göreceğiz zaten yazımın da asıl amacı bu.

Elektronik devreler ve elemanları bir anlamda mekanik cihazlar gibi çalışırlar. Yani hepsinin belli bir iş kapasitesi vardır. Devre elamanları da yük taşırlar. Bu yükler bizim bildiğimiz anlamda fiziksel yük yerine, yerlerine iletilmesi gereken elektronlardan oluşur. Örneğin bir transistör, üzerine gelen enerjiyle elektron geçişini engeller ya da izin verir ve ortaya 1 ve 0 değerlerinden oluşan mantıki komut dizilimleri ortaya çıkar. Siz eğer böyle bir elemanı daha hızlı çalıştırmak isterseniz en basitinden voltajını arttırarak bunu sağlayabilirsiniz. Ancak bunun sonucunda elemanın ısısı artar, üzerindeki yük artacağı için de kullanım ömrü kısalır. Ve, örneğin transistör gibi devre elemanları yüksek ısıyı pek sevmezler ve de sağlıklı çalışmayabilirler. İleriki dönemlerde de kalıcı hasara meydan verebilirler. Voltaj ve sıcaklığın yanında çalışma frekansının da negatif etkileri vardır. Siz eğer herhangi bir elemanın saat frekansını arttırırsanız aynı birim zaman içerisinde daha fazla iş yapmaya zorlamış olursunuz ve bu da onun daha fazla güce ihtiyaç duyması ve çekmesi anlamına gelir. Yani güç tüketimi artar. İşte o yüzden kaliteli güç kaynaklarından bahsettik. Ancak iş yine de bununla kalmaz. Güç kaynağından daha fazla güç çekilmeye başlandığı gibi, anakart üzerinde bulunan ve işlemciye akım gönderen işlemci voltaj regulatörü de etkilenir. Çekilen akım arttıkça diğer elemanlara da daha fazla güç gider ve az önce bahsettiğimiz ısınma, stabil çalışmama, elamanların ömrünün kısalması gibi problemler ortaya çıkar.

Şimdi gelelim çok sıkça yapılan bir hata ve karşılaşılan duruma:

Veri Yolları Frekans Sabitlemesi... 

Nedir peki bu hadise, neden sabitlemeli, sabitlemezsek ne olur, neden artar, nasıl sabitleriz? Bakınız; sisteminizdeki AGP ve PCI veri yolları anakartınız ne olursa olsun, default olarak AGP 66 MHz ‘de PCI 33 MHz ’de çalışır. Ancak şöyle bir sorunu vardır ankartların, BIOS ya da benzeri yazılımlarında bu veriyollarına “sen 66, sen de 33 MHz çalışacaksın” denmez. Bu veriyolları mesela 100 MHz fsb olan bir sistemde default olarak 2/3 ve 1/3 fsb oranında çalışırlar. Bu ne demektir? Yani siz eğer fsb ’nizi 100 MHz yerine 150 MHz ’e çıkarırsanız: 2/3x150=100 MHz AGP frekansı, 1/3x150=50 MHz PCI frekansı elde edersiniz ki hiçbir AGP ve PCI kartı da bu hızda çalışmaz. Bu hızlarda sistem hiç açılmaz. Yakın ama daha düşük hızlarda sürekli mavi ekran çıkar ve kilitlenmelere sebep olur. Bu arada çoğunuzun bilmediğine inandığım bir durumdan bahsetmek gerekirse; IDE veriyolu da PCI veriyoluyla (Güney köprüsü) senkronize hızlarda çalışır ve eğer siz IDE yolunu çok yüksek hızlarda çalıştırırsanız dosya sisteminiz (FAT ya da NTFS) zarar görebilir hatta bütün dosyalarınız kalıcı biçimde silinebilir. İşte bu yüzden siz sadece fsb’yi arttırarak o/c yaptığınızda aslında AGP ve PCI veriyollarını da o/c yapmış olursunuz. Bu değerler daha doğrusu oranlar anakartın BIOS yazılımı sayesinde ayarlanır. Bir çok anakartta yongasetine bağlı olarak AGP oranı: 1/1, 2/3 ve 1/2 ayarları bulunuyor. PCI oranı olarak ta 1/2 , 1/3 ve 1/4 değerleri bulunabilir. Bazı anakartlarda bunlar sayısal frekans değerleri olarak sabitlenir. Bendeki öyle bir anakart mesela. Peki siz eğer fsb’yi 141 MHz gibi abuk bir değere çıkardığınızda ne olacak? O zaman da yine olması gereken AGP ve PCI frekanslarına en yakın değerde tutmaya çalışacaksınız. Denemeler sonucu stabilite sağlayabildiğiniz en yakın değerde bırakacaksınız. Forumlardan anladığım kadarıyla bir çoğunuzda yeni model kaliteli grafik kartları var. Bu kartların bir çoğu deneyimlerime dayanarak 78-80 MHz civarına kadar çalışabiliyor. Eski model ekran kartları için bu frekans değerini düşünmeyin bile. PCI kartlar içinse 40 MHz sınırına fazla yaklaşmamanızı tavsiye ederim. Max. 36-38 MHz üst sınır olacaktır. Ancak yine de sayısal sabitleme varsa AGP ve PCI frekanslarını 66/33 değerinde bırakın, daha hızlı çalışmalarının yaptığım denemelerde herhangi bir performans artışını görmedim.

Bellek Ayarları...

Fsb hızını arttırdığınızda senkronize olarak bellek frekansı’nı da arttırmış olursunuz. Günümüzde bir çok anakartta bellek frekansını sabitleyebiliyorsunuz. Yanlış bir anlaşılmaya mahal vermeden şunu açıklayalım: Diyelim 100 MHz’lik bir işlemciyi 133 MHz fsb olan bir anakarta taktınız 133MHz lik RAM kullandınız ve işlemciyi 120 MHz’e çıkardınız. Bu durumda 133 MHz frekansında çalışan belleklerin frekansı da 20 MHz artar. Yani işlemci frekansındaki artış MHz olarak belleklerin çalışma frekansına eklenir. Ancak siz işlemci frekansını 133 MHz’e çıkardığınızda bellek frekansları da 133 MHz’e yani normale döner. Bir çok no-name bellek bu kadarlık bir frekans artışında çalışmayacaktır. O yüzden bellek seçimi çok önemlidir. Ancak bir çok anakartta artık fsb ve memory oranını ayarlayabiliyorsunuz. Fsb’yi arttırdıkça bellek frekansı’nı sabit bir değerde tutmaya çalışın ve mümkün olduğunca düşük olsun. Burada esas amaç işlemciyi o/c etmek diğer bileşenleri sabit bırakmak. Ama biraz bellek o/c unun da kimseye zararı olmaz hani Yine de unutmayın yüksek fiyatlarından dolayı kaliteli belleklerin olmayışı o/c yaparken olayı engeleyen en önemli unsur genelde. Bir çoğunuzda da Kingston yukarısı bellek olmadığını varsayarak bellek frekansını mümkün olduğunca düşük hatta asıl frekansında manual olarak sabit tutmanızı tavsiye ediyorum. Bu durumda almanız gereken performansı almazsınız ancak daha güvenli bir sistem elde edersiniz. Seçim sizin. Bellek ayarları için BIOS’ta “Advanced Chipset Features” altında "RAM Timing" ayarı yer alıyor. 

Bu zamanlama değerleri:

SDRAM Cycle Length: Varsayılan olarak 3 ns şeklinde geliyor. SDRAM Cycle Length, kabaca, bilgisayarınız bellekte bir arama emri verdikten sonra bu bilginin aranmasına kadar geçen gecikme süresine denir. Düşük olması daha iyidir. Kaliteli belleklerde bu süre 2 ns olduğundan, belleklerinizin üzerinde yazanlara göre, bu ayarı 2 ns yapmanız önerilir. Eğer stabilite sorunları yaşarsanız, tekrar 3 ns ayarına getirin.

System /Video BIOS Cacheable: Bu her iki seçenek de , Shadow RAM'de yansıtılan BIOS parçaların tampon bellekte işlenip işlenmeyeceğini bildirir.Çoğunlukla BIOS rutinlerine başvuran DOS yazılımı "Enabled" seçilmesi ile beraber kolay hız artışı sağlanmaktadır..

SDRAM RAS to CAS Delay: SDRAM aktif komutu ile oku/yaz komutu arasında geçen gecikmedir.

SDRAM RAS Precharge Time: Bu ayar, SDRAM'ın görevsiz kaldığı zamandan, komut gelene kadar geçen zamanı kontrol eder. Normalde 3 ns şeklinde kalmalıdır.

SDRAM Cycle Time: Bu ayar, SDRAM parametreleri olan Tras ve Trc yönetimi için kullanılır. Tras, SDRAM'ın aktif komutu ile hazır olma durumuna geçene kadar gereken minimum saat vuruş sayısı kontrol eder. Trc ise, SDRAM'ın aktif olması ile tekrar aktif olması için gereken minimum saat vuruşu sayısını belirler. Bu ayarları anakartınız kitapçığında tavsiye edilen şekilde kullanmanızı öneriyorum.

DRAM Clock: Kullandığınız belleğin çalışma hızını bu ayar ile belirleyebilirsiniz. Bu ayar ile, belleklerinizi, sistem çalışma hızıyla asenkron çalıştırabileceksiniz. Örneğin Celeron işlemci kullandığınızda, normalde sistem hızı 66 MHz'dir. Bu ayar normalde HostCLK modunda geldiğinden, bellekleriniz de 66 MHz'de çalışacaktır. Fakat bu ayarı, HostCLK+33MHz moduna getirirseniz, bellekleriniz 33 MHz daha hızlı yani 100 MHz de çalışmaya başlayacaktır. Aynı şekilde, 100 MHz sistem veriyolu hızı ile çalışan bir işlemci kullandığınızda, HostCLK+33MHz moduna geçtiğinizde bu sefer bellekleriniz 133 MHz'de çalışacak ve belleklerinizden maksimum performansı alacaksınız HostCLK-33MHz ayarını seçerek ise, belleklerinizi 66 MHz de çalıştırabilirsiniz. 133 MHz sistem veriyolu hızında çalışan bir işlemci kullandığınızda, bellek hızınızı artık daha fazla arttıramıyorsunuz ve seçenek olarak sadece HostCLK ve HostCLK-33MHz kalıyor.

Yukarıda bahsettiğimiz ayar, AWARD Medallion BIOS'a "System/SDRAM Frequency Ratio" şeklinde aktarılmış. Yeni anakartlarda genelde bu şekildedir. Burada ise, oran seçiyoruz. Örneğin, 100 MHz'lik bir işlemci kullandığımızda, bu ayarı 4/3 moduna getirirsek, 133 MHz de çalışmış olacağız. "Bellek çalışma hızı = FSB X Seçtiğiniz Oran" şeklinde bir formül çıkarmak mümkün. Yine modern anakart BIOS'larında, bu oran yerine "266, 333, 400, Auto, 500, ve 533" değerleri de olabilir. Bu ayarlar da aynı şekilde oransal ayarlardır.

Bu değerleri "By SPD" değerinde bırakın önce. Eğer FSB arttırımından dolayı bellekler yüksek frekanslarda çalışırsa, bırakın bellek zamanlamalarını anakartınız ayarlasın. Aynen işlemcide olduğu şekilde bellek modülleri de daha yüksek frekanslarda çalışınca daha fazla voltaja ihtiyaç duyabilir ve bu yapılmazsa stabilite bozulabilir. İyi bellekler için bellek zamanlamaları 2-2-2-5 gibi değerlere ayarlanabilir. Stabilite sağlanması açısından bellek voltajı da küçük basamaklar halinde arttırılır. Unutmayın, her zaman küçük adımlarla ve stabilite sağlandığı yerde durmak kaydıyla… 

Voltaj Ayarlamaları... 

O/c edilen işlemciler neden voltaj arttırımına ihtiyaç duyarlar peki… Bakınız, aslında belki de önce “İşlemciler nasıl çalışır?” diye bir yazı yazmak gerekirdi ama kısaca değineyim. İşlemci daha önce de söylediğimiz gibi 1 ve 0 ları işleyen bir yapıdır. 1 ve 0 değerlerini oluşturmak için mantıksal alt ve mantıksal üst değer adı verilen voltaj değerleri vardır. Her işlemci tipi, değişik Vcore değerleriyle çalışır. Bu değer işlemcinin mantıksal yüksek değerini de etkiler. Örneğin Intel’in P4 data sheet’ine baktığımızda 1.500 voltla çalışan P4 2.0 GHz için alt değer 1.340 v. ve mantıksal üst değer 1.415 v. olduğunu görüyoruz. Yani işlemci 1.415 v. gördüğünde “1”, 1.340 v. altı gördüğünde de “0” olarak değerlendirir. Siz sistemi o/c yaptığınızda daha fazla güç çekildiği için eğer “1” ve aynı zamanda “üst değer” olarak gitmesi gereken voltaj “alt değer”in altında giderse işlemci bunu “0” olarak değerlendirir. O zaman da ortaya inanılmaz işlemci hataları çıkar. Çünkü işlemci sonuç değerlerini yanlış hesaplamaktadır. Bu gibi durumlarda bilgisayar genellikle işletim sistemini açamaz. Mesela o/c yaptınız, soğutmanız yeterli, veri yolları frekansları normal değerlerde, bellekler kendi limitlerinde çalışıyor ancak sistem stabil değil. İşte bu durumda muhtemelen işlemci voltajını arttırmanız gerekir. İşlemci voltajı step by step arttırabileceğiniz en küçük değerlerde arttırılır. Yani örneğin işlemci 1.425 voltta çalışıyorsa önce 1.525 v. yapılır, sistem stabilitesine bakılır yetmezse (ki genelde yeter) 1.625 v. yapılır. Eğer voltaj arttırımı gerekmezse kesinlikle yapmayın. Fazla voltaj fazla ısı ve daha fazla dert demektir. Günümüz anakartların çoğunda 0.1 lik artış uygun görülmüş. Ayrıca Abit, MSI ya da Asus gibi kaliteli anakart markalarının bir çok modelinde AGP hatta bellek voltaj ayarı bile koymuşlar. Anlattıklarım bellekler için de geçerli. Eğer bellek frekanslarını çok arttırırsanız bellek voltajını da yükseltmeniz gerekebilir. Sakın birden fazla basamak değerlerinde voltaj arttırımı yapmayın! Stabiliteyi yakaladığınız anda durun. Tabii ki unutmayın, daha fazla voltaj daha fazla ısı demektir her zaman. Buna ilaveten yüksek voltaj, donanımlarınızda kalıcı hasara yol açabilir. Belleklerinizi 2.7v ve üzerinde çalıştırıyorsanız, aktif ya da pasif bellek soğutucusu kullanmanızı tavsiye ederim.

İsteyenler AMD veya Intel firmalarının sayfalarından işlemci max. sıcaklıklarıyla ilgili bilgilere ulaşabilirler.

Link: AMD Datasheet (PDF)
Link: intel Datasheet (PDF)

Gördüğünüz gibi olay basitçe fsb yükseltmekten ibaret değil odukça karmaşık. Siz sisteminizi bu yolla o/c ettiğinizde, farkettiğiniz üzere (farketmeyenler bir daha okusunlar) bir çok zincirleme etkileşimi de tetiklemiş olursunuz.

Bir Overclock'un Anatomisi...

Şimdi yavaş yavaş işe başlayalım. Öncelikle bir “hardware monitoring” programıyla (yeni anakartların hemen hepsinin yanında verilen CD’de bu tip programlar mevcut) sisteminizin özellikle voltaj stabilitesine bakın. Alt ve üst limitlerde ya da onlara yakın değerler varsa yol yakınken vazgeçin ve güç kaynağınızı değiştirin.

System Overclocking...

Bios Advanced Chipset Features (Bellek Ayarları

Bios Advanced Chipset Features/DRAM Timg Settings

Normalde menüde değerler bu şekildeki gibi. Ancak biz bunları aşağıdaki gibi yapacağız. Bu şekilde bellekler daha düşük zamanlamalarda ve dolayısıyla da daha hızlı çalışacaklar. Ancak bunun için belki biraz voltaj vermemiz gerekebilir. Bunu daha sonraki menü altında anlatacağım. Şimdi aşağıdaki resme göz atın. Belleklerin zamanlamaları bu şekilde olacak:

Bios Frequency / Voltage Control. Evet. Temel olarak o/c ayarlarını yapacağımız menü burası. BIOS anasayfasından buraya girebilirsiniz.

Bios Frequency / Voltage Control

Benim gibi MSI anakarta sahip olanlar başlamadan önce Dynamic OverClocking özelliğini kapatmalılar.

Bendeki bellekler 400MHz olduğu için mecburen fsb’yle asenkron çalışmaları gerekecek. O yüzden bellekleri 333MHz’e çekiyorum.

Çarpanımız 15. 260fsbx15=3900MHz. 260MHz fsb değeri 3.0C P4 işlemciler için normalde 200MHz. İşte daha önce bahsettiğimiz “fsb” değeri bu. İşlemcimiz Intel olduğu için çarpanı değiştiremiyoruz ve mecburen fsb’yi yükselterek işlemciyi daha yüksek hızlarda çalışmaya zorluyoruz. Burada da gördüğünüz gibi, DRAM Frequency’yi 400MHz’ten 333MHz değerine çektiğimiz için 260MHz fsb’de bellekler 416MHz hızda çalışacaklar. Eğer DRAM Frequency’yi 400MHz’de ya da “Auto” değerinde bıraksaydık o zaman 520MHz hızında çalışmaya zorlanacaklardı. Kaldı ki elimdeki 400MHz’lik Twinmos belleklerin bu hızda çalışmaları mümkün değil. Spread Spectrum’u “Disable” bırakın. O/c yapıldığı durumlarda açık olması tavsiye edilmez.

AGP/PCI veriyolları hızlarını 66MHz/33MHz değerlerinde sabitleyin. Sabitlemezseniz neler olacağını biliyorsunuz.

Bu kısım işlemciye kaç volt vereceğinizi belirliyor. İşte bu kısmı ezbere yapmayın. İşlemci eğer isterse voltaj arttırımına gidin. Ben eski tecrübelerime dayanarak işlemcimin bu frekanslarda 1.6v civarında çalıştığını bildiğim için ezberden verdim ancak bu işe yeni başlayan biriyseniz siz bu şekilde yapmayın. Sisteminizi o/c edin, şayet işletim sistemi açılırken sorun çıkıyorsa o zaman kademe kademe voltajı arttırıp her seferinde açılıp açılmadığını kontrol edin. Aşırı voltaj da sisteminizde kilitlenme ve aşırı ısı gibi sorunlara neden olacaktır bunu sakın unutmayın.

İşte bu kısımdan da belleklere giden voltajı ayarlayabiliyorsunuz. Hatırlarsanız az önce bellek zamanlamalarını düşürmüştük. Yani bellekleri zamanlama olarak daha hızlı çalışmaya zorladık. Aynen işlemci gibi onlar da olduklarından hızlı çalıştırılmak zorunda kaldıklarında ilave voltaja gereksinim duyarlar. Tıpkı işlemci voltajı gibi, bu değer de ezbere arttırılmaz. Bellekleriniz stabil değilse ilave voltaj verebilirsiniz ancak stabilite sağlandığı yere kadar. DDR voltajın altında bulunan değer Kuzey Köprüsü’ne giden voltaj değerini ayarlıyor. Bir çok durumda, özellikle extreme o/c yapılmışsa, sistemin stabil çalışabilmesi için AGP voltajının da arttırılması gerekebilir. Diğer voltaj değerleri gibi bu değer de ezbere arttırılmaz.

Ve Sonuç...

Burada işlemci tamamen default değerlerindeyken alınmış PcMark 2002 benchmark sonucu var.

Bu sonuç ta işlemci 3.96GHz hızına overclock edildikten sonra alındı. Aradaki fark etkileyici...

Hava soğutmayla çıkabildiğimiz en üst stabil seviye bu oldu. Belki başka şartlarda çok daha yukarıya çıkılabilir.

DÃ¼zenleyen kral - 12-05-2006 Saat 20:41

Yazar	Mesaj Konu Arama Konu SeÃ§enekleri YanÄ±t Yaz Yeni Konu OluÅŸtur Konuyu YazdÄ±r Translate Konu
kral Ãœye Profili Ã–zel Mesaj Yolla Ãœyenin MesajlarÄ±nÄ± Bul ArkadaÅŸ Listeme Ekle Administrator KayÄ±t Tarihi: 08-03-2006 Status: Aktif DeÄŸil Points: 957	Mesaj SeÃ§enekleri YanÄ±t Yaz AlÄ±ntÄ± kral Bu mesaj kurallara aykÄ±rÄ±ysa buradan yÃ¶neticileri bilgilendirebilirsiniz. Thanks(0) AlÄ±ntÄ± Cevapla Konu: OVERCLOC UN TEMEL PRENSİPLERİ VE NASIL YAPI GÃ¶nderim ZamanÄ±: 12-05-2006 Saat 20:41
	OVERCLOCK’UN TEMEL PRENSİPLERİ UYARI: Az sonra anlatacaklarımdan dolayı, donanım ya da yazılımlarınızda meydana gelebilecek zararlar yüzünden şahsım ya da HardwareLife.com sorumlu değildir. Tüm sorumluluk uygulayan şahıslara aittir. Öncelikle ne demektir “over clock”. Overclock, sisteminizin tamamını ya da en az bir parçasını, normal çalışma frekansından daha yüksek saat hızlarında çalıştırmak demektir. O/c çoğu zaman daha düşük maliyetle daha yüksek performans alma isteğinden kaynaklansa da bir çok durumda o/c için gerekli spesifik malzemelerin temin edilmesi işlemci up grade’inden daha pahalıya gelebilmektedir. Tersi şekilde özellikle, fan seslerinden rahatsız olup fana ihtiyaç duyulmayan sistemler isteyenler de sistemlerini “under-clock” (bazı kaynaklarda “down-clock” olarak ta geçebilir) yapabilirler. Bu da tam tersi demektir. Sessiz pc sistemlerinde sıkça uygulanan ve tercih edilen bir yöntemdir. Overclock İçin Ne Gereklidir?... - Sıralamak gerekirse: 1- O/c yapmaya uygun bir anakart. (Agp ve Pci veriyolları frekans oranlarını ayarlayabileceğiniz, yüksek fsb hızlarına çıkabilen ve voltaj ayarı yapabildiğiniz kaliteli, stabil bir anakart.) 2- O/c yapmaya uygun bellekler. (Tercihen Corsair, Mushkin, Twinmos, OCZ, Geil ya da Kingston markalı ürünler.) 3- O/c yapmaya uygun soğutma sistemi. (Tercihen bakır soğutucular, extreme o/c için faz değişimli kompresörlü soğutma sistemleri veya dry ice soğutma sistemleri, sıvı soğutma sistemleri, yüksek devirli fanlar, kasa içi en az 2 fanla uygun havalandırma, sirkülasyon amacıyla round IDE kabloları, gerekirse bellek soğutucuları.) 4- O/c yapmaya uygun güç kaynağı. (Min. gerçek 300 watt. , kişisel tercihim min. gerçek 400 watt.) 5- Her şeyden önemlisi, bilgi. Şimdi, önce işin teorik kısmına bakalım sonra birlikte bir adet o/c uygulaması yapacağız. Elinizdeki işlemci yüksek o/c toleranslarına sahip olmayabilir ya da tam tersi. Bu konuya ayrıca başka bir yazıda değinmek gerekir. Anlamanın yolları var. Ben genel anlamda o/c hakkında konuşmak istiyorum. Ancak küçük bir tüyo vemek gerekirse genelde yeni işlemci çekirdeklerinin ilk temsilcileri iyi o/c olurlar. Bu üretim yeri ve zamanına göre de değişir. Ama genelde büyük oranda şansınıza kalmış bir olay. Çünkü aynı banttan arka arkaya çıkan iki işlemcinin bile o/c potansiyelleri farklı olabilir. İşlemci Hızı Nedir? Nasıl Belirlenir?... İşlemci hızını işlemcinin saat çarpanının, fsb (front side bus) denilen veriyolu hızıyla çarpılması sonucu ortaya çıkan sayı belirler. BIOS ayarlarında fsb ayarı “Advanced Chipset Features” kısmında oluyor ancak “voltage/frequency” menusunde de olabilir. Mesela fsb’si 100 MHz olan bir celeron işlemcinin saat çarpanı 20 ise : 20x100=2000 MHz. İşlemci frekansıdır. Buradan da anlayacağınız gibi bizim, işlemcinin çalışma frekansını arttırmamız için yapmamız gereken, bu değerlerden en az birisini arttırmak. Mesela fsb’yi 110 yapalım. 110x20=2200 MHz alın size overclock. Bu kadar. Bitti. Hadi şimdi dağılın! Gönül isterdi ki işlemci çarpanını da değiştirelim, işi kolay kılalım, sevelim sevilelim vs… Ancak yeni nesil işlemcilerin hemen hemen hepsinin çarpan kilitleri sabit geliyor artık. Yine de bulunabilir… Athlon ve Duron’un bazı modelleri çarpan kilitsiz. Eski Duron ve Athlon işlemcilerde de çarpan kilidi vardı ama önbellekler arasına köprüler atılarak (genelde kurşun kalemle) bu kilidi kırmak mümkündü ancak şimdilerde öyle bir imkan da kalmadı. Peki neden çarpan kilidi kırmak tercih edilirdi? Çünkü eğer çarpan kilidini kırarsanız o/c için fsb arttırmanız gerekmeyebilir çoğu zaman ve fsb arttırdığınız zaman ortaya çıkacak sorunlar yaşamazsınız. (Ancak fsb artışı kadar performans ta alamazsınız. Ya da ikisini birden arttırarak çok yüksek değerler alabilirsiniz.) Bu sorunların ne olduğunu tek tek göreceğiz zaten yazımın da asıl amacı bu. Elektronik devreler ve elemanları bir anlamda mekanik cihazlar gibi çalışırlar. Yani hepsinin belli bir iş kapasitesi vardır. Devre elamanları da yük taşırlar. Bu yükler bizim bildiğimiz anlamda fiziksel yük yerine, yerlerine iletilmesi gereken elektronlardan oluşur. Örneğin bir transistör, üzerine gelen enerjiyle elektron geçişini engeller ya da izin verir ve ortaya 1 ve 0 değerlerinden oluşan mantıki komut dizilimleri ortaya çıkar. Siz eğer böyle bir elemanı daha hızlı çalıştırmak isterseniz en basitinden voltajını arttırarak bunu sağlayabilirsiniz. Ancak bunun sonucunda elemanın ısısı artar, üzerindeki yük artacağı için de kullanım ömrü kısalır. Ve, örneğin transistör gibi devre elemanları yüksek ısıyı pek sevmezler ve de sağlıklı çalışmayabilirler. İleriki dönemlerde de kalıcı hasara meydan verebilirler. Voltaj ve sıcaklığın yanında çalışma frekansının da negatif etkileri vardır. Siz eğer herhangi bir elemanın saat frekansını arttırırsanız aynı birim zaman içerisinde daha fazla iş yapmaya zorlamış olursunuz ve bu da onun daha fazla güce ihtiyaç duyması ve çekmesi anlamına gelir. Yani güç tüketimi artar. İşte o yüzden kaliteli güç kaynaklarından bahsettik. Ancak iş yine de bununla kalmaz. Güç kaynağından daha fazla güç çekilmeye başlandığı gibi, anakart üzerinde bulunan ve işlemciye akım gönderen işlemci voltaj regulatörü de etkilenir. Çekilen akım arttıkça diğer elemanlara da daha fazla güç gider ve az önce bahsettiğimiz ısınma, stabil çalışmama, elamanların ömrünün kısalması gibi problemler ortaya çıkar. Şimdi gelelim çok sıkça yapılan bir hata ve karşılaşılan duruma: Veri Yolları Frekans Sabitlemesi... Nedir peki bu hadise, neden sabitlemeli, sabitlemezsek ne olur, neden artar, nasıl sabitleriz? Bakınız; sisteminizdeki AGP ve PCI veri yolları anakartınız ne olursa olsun, default olarak AGP 66 MHz ‘de PCI 33 MHz ’de çalışır. Ancak şöyle bir sorunu vardır ankartların, BIOS ya da benzeri yazılımlarında bu veriyollarına “sen 66, sen de 33 MHz çalışacaksın” denmez. Bu veriyolları mesela 100 MHz fsb olan bir sistemde default olarak 2/3 ve 1/3 fsb oranında çalışırlar. Bu ne demektir? Yani siz eğer fsb ’nizi 100 MHz yerine 150 MHz ’e çıkarırsanız: 2/3x150=100 MHz AGP frekansı, 1/3x150=50 MHz PCI frekansı elde edersiniz ki hiçbir AGP ve PCI kartı da bu hızda çalışmaz. Bu hızlarda sistem hiç açılmaz. Yakın ama daha düşük hızlarda sürekli mavi ekran çıkar ve kilitlenmelere sebep olur. Bu arada çoğunuzun bilmediğine inandığım bir durumdan bahsetmek gerekirse; IDE veriyolu da PCI veriyoluyla (Güney köprüsü) senkronize hızlarda çalışır ve eğer siz IDE yolunu çok yüksek hızlarda çalıştırırsanız dosya sisteminiz (FAT ya da NTFS) zarar görebilir hatta bütün dosyalarınız kalıcı biçimde silinebilir. İşte bu yüzden siz sadece fsb’yi arttırarak o/c yaptığınızda aslında AGP ve PCI veriyollarını da o/c yapmış olursunuz. Bu değerler daha doğrusu oranlar anakartın BIOS yazılımı sayesinde ayarlanır. Bir çok anakartta yongasetine bağlı olarak AGP oranı: 1/1, 2/3 ve 1/2 ayarları bulunuyor. PCI oranı olarak ta 1/2 , 1/3 ve 1/4 değerleri bulunabilir. Bazı anakartlarda bunlar sayısal frekans değerleri olarak sabitlenir. Bendeki öyle bir anakart mesela. Peki siz eğer fsb’yi 141 MHz gibi abuk bir değere çıkardığınızda ne olacak? O zaman da yine olması gereken AGP ve PCI frekanslarına en yakın değerde tutmaya çalışacaksınız. Denemeler sonucu stabilite sağlayabildiğiniz en yakın değerde bırakacaksınız. Forumlardan anladığım kadarıyla bir çoğunuzda yeni model kaliteli grafik kartları var. Bu kartların bir çoğu deneyimlerime dayanarak 78-80 MHz civarına kadar çalışabiliyor. Eski model ekran kartları için bu frekans değerini düşünmeyin bile. PCI kartlar içinse 40 MHz sınırına fazla yaklaşmamanızı tavsiye ederim. Max. 36-38 MHz üst sınır olacaktır. Ancak yine de sayısal sabitleme varsa AGP ve PCI frekanslarını 66/33 değerinde bırakın, daha hızlı çalışmalarının yaptığım denemelerde herhangi bir performans artışını görmedim. Bellek Ayarları... Fsb hızını arttırdığınızda senkronize olarak bellek frekansı’nı da arttırmış olursunuz. Günümüzde bir çok anakartta bellek frekansını sabitleyebiliyorsunuz. Yanlış bir anlaşılmaya mahal vermeden şunu açıklayalım: Diyelim 100 MHz’lik bir işlemciyi 133 MHz fsb olan bir anakarta taktınız 133MHz lik RAM kullandınız ve işlemciyi 120 MHz’e çıkardınız. Bu durumda 133 MHz frekansında çalışan belleklerin frekansı da 20 MHz artar. Yani işlemci frekansındaki artış MHz olarak belleklerin çalışma frekansına eklenir. Ancak siz işlemci frekansını 133 MHz’e çıkardığınızda bellek frekansları da 133 MHz’e yani normale döner. Bir çok no-name bellek bu kadarlık bir frekans artışında çalışmayacaktır. O yüzden bellek seçimi çok önemlidir. Ancak bir çok anakartta artık fsb ve memory oranını ayarlayabiliyorsunuz. Fsb’yi arttırdıkça bellek frekansı’nı sabit bir değerde tutmaya çalışın ve mümkün olduğunca düşük olsun. Burada esas amaç işlemciyi o/c etmek diğer bileşenleri sabit bırakmak. Ama biraz bellek o/c unun da kimseye zararı olmaz hani Yine de unutmayın yüksek fiyatlarından dolayı kaliteli belleklerin olmayışı o/c yaparken olayı engeleyen en önemli unsur genelde. Bir çoğunuzda da Kingston yukarısı bellek olmadığını varsayarak bellek frekansını mümkün olduğunca düşük hatta asıl frekansında manual olarak sabit tutmanızı tavsiye ediyorum. Bu durumda almanız gereken performansı almazsınız ancak daha güvenli bir sistem elde edersiniz. Seçim sizin. Bellek ayarları için BIOS’ta “Advanced Chipset Features” altında "RAM Timing" ayarı yer alıyor. Bu zamanlama değerleri: SDRAM Cycle Length: Varsayılan olarak 3 ns şeklinde geliyor. SDRAM Cycle Length, kabaca, bilgisayarınız bellekte bir arama emri verdikten sonra bu bilginin aranmasına kadar geçen gecikme süresine denir. Düşük olması daha iyidir. Kaliteli belleklerde bu süre 2 ns olduğundan, belleklerinizin üzerinde yazanlara göre, bu ayarı 2 ns yapmanız önerilir. Eğer stabilite sorunları yaşarsanız, tekrar 3 ns ayarına getirin. System /Video BIOS Cacheable: Bu her iki seçenek de , Shadow RAM'de yansıtılan BIOS parçaların tampon bellekte işlenip işlenmeyeceğini bildirir.Çoğunlukla BIOS rutinlerine başvuran DOS yazılımı "Enabled" seçilmesi ile beraber kolay hız artışı sağlanmaktadır.. SDRAM RAS to CAS Delay: SDRAM aktif komutu ile oku/yaz komutu arasında geçen gecikmedir. SDRAM RAS Precharge Time: Bu ayar, SDRAM'ın görevsiz kaldığı zamandan, komut gelene kadar geçen zamanı kontrol eder. Normalde 3 ns şeklinde kalmalıdır. SDRAM Cycle Time: Bu ayar, SDRAM parametreleri olan Tras ve Trc yönetimi için kullanılır. Tras, SDRAM'ın aktif komutu ile hazır olma durumuna geçene kadar gereken minimum saat vuruş sayısı kontrol eder. Trc ise, SDRAM'ın aktif olması ile tekrar aktif olması için gereken minimum saat vuruşu sayısını belirler. Bu ayarları anakartınız kitapçığında tavsiye edilen şekilde kullanmanızı öneriyorum. DRAM Clock: Kullandığınız belleğin çalışma hızını bu ayar ile belirleyebilirsiniz. Bu ayar ile, belleklerinizi, sistem çalışma hızıyla asenkron çalıştırabileceksiniz. Örneğin Celeron işlemci kullandığınızda, normalde sistem hızı 66 MHz'dir. Bu ayar normalde HostCLK modunda geldiğinden, bellekleriniz de 66 MHz'de çalışacaktır. Fakat bu ayarı, HostCLK+33MHz moduna getirirseniz, bellekleriniz 33 MHz daha hızlı yani 100 MHz de çalışmaya başlayacaktır. Aynı şekilde, 100 MHz sistem veriyolu hızı ile çalışan bir işlemci kullandığınızda, HostCLK+33MHz moduna geçtiğinizde bu sefer bellekleriniz 133 MHz'de çalışacak ve belleklerinizden maksimum performansı alacaksınız HostCLK-33MHz ayarını seçerek ise, belleklerinizi 66 MHz de çalıştırabilirsiniz. 133 MHz sistem veriyolu hızında çalışan bir işlemci kullandığınızda, bellek hızınızı artık daha fazla arttıramıyorsunuz ve seçenek olarak sadece HostCLK ve HostCLK-33MHz kalıyor. Yukarıda bahsettiğimiz ayar, AWARD Medallion BIOS'a "System/SDRAM Frequency Ratio" şeklinde aktarılmış. Yeni anakartlarda genelde bu şekildedir. Burada ise, oran seçiyoruz. Örneğin, 100 MHz'lik bir işlemci kullandığımızda, bu ayarı 4/3 moduna getirirsek, 133 MHz de çalışmış olacağız. "Bellek çalışma hızı = FSB X Seçtiğiniz Oran" şeklinde bir formül çıkarmak mümkün. Yine modern anakart BIOS'larında, bu oran yerine "266, 333, 400, Auto, 500, ve 533" değerleri de olabilir. Bu ayarlar da aynı şekilde oransal ayarlardır. Bu değerleri "By SPD" değerinde bırakın önce. Eğer FSB arttırımından dolayı bellekler yüksek frekanslarda çalışırsa, bırakın bellek zamanlamalarını anakartınız ayarlasın. Aynen işlemcide olduğu şekilde bellek modülleri de daha yüksek frekanslarda çalışınca daha fazla voltaja ihtiyaç duyabilir ve bu yapılmazsa stabilite bozulabilir. İyi bellekler için bellek zamanlamaları 2-2-2-5 gibi değerlere ayarlanabilir. Stabilite sağlanması açısından bellek voltajı da küçük basamaklar halinde arttırılır. Unutmayın, her zaman küçük adımlarla ve stabilite sağlandığı yerde durmak kaydıyla… Voltaj Ayarlamaları... O/c edilen işlemciler neden voltaj arttırımına ihtiyaç duyarlar peki… Bakınız, aslında belki de önce “İşlemciler nasıl çalışır?” diye bir yazı yazmak gerekirdi ama kısaca değineyim. İşlemci daha önce de söylediğimiz gibi 1 ve 0 ları işleyen bir yapıdır. 1 ve 0 değerlerini oluşturmak için mantıksal alt ve mantıksal üst değer adı verilen voltaj değerleri vardır. Her işlemci tipi, değişik Vcore değerleriyle çalışır. Bu değer işlemcinin mantıksal yüksek değerini de etkiler. Örneğin Intel’in P4 data sheet’ine baktığımızda 1.500 voltla çalışan P4 2.0 GHz için alt değer 1.340 v. ve mantıksal üst değer 1.415 v. olduğunu görüyoruz. Yani işlemci 1.415 v. gördüğünde “1”, 1.340 v. altı gördüğünde de “0” olarak değerlendirir. Siz sistemi o/c yaptığınızda daha fazla güç çekildiği için eğer “1” ve aynı zamanda “üst değer” olarak gitmesi gereken voltaj “alt değer”in altında giderse işlemci bunu “0” olarak değerlendirir. O zaman da ortaya inanılmaz işlemci hataları çıkar. Çünkü işlemci sonuç değerlerini yanlış hesaplamaktadır. Bu gibi durumlarda bilgisayar genellikle işletim sistemini açamaz. Mesela o/c yaptınız, soğutmanız yeterli, veri yolları frekansları normal değerlerde, bellekler kendi limitlerinde çalışıyor ancak sistem stabil değil. İşte bu durumda muhtemelen işlemci voltajını arttırmanız gerekir. İşlemci voltajı step by step arttırabileceğiniz en küçük değerlerde arttırılır. Yani örneğin işlemci 1.425 voltta çalışıyorsa önce 1.525 v. yapılır, sistem stabilitesine bakılır yetmezse (ki genelde yeter) 1.625 v. yapılır. Eğer voltaj arttırımı gerekmezse kesinlikle yapmayın. Fazla voltaj fazla ısı ve daha fazla dert demektir. Günümüz anakartların çoğunda 0.1 lik artış uygun görülmüş. Ayrıca Abit, MSI ya da Asus gibi kaliteli anakart markalarının bir çok modelinde AGP hatta bellek voltaj ayarı bile koymuşlar. Anlattıklarım bellekler için de geçerli. Eğer bellek frekanslarını çok arttırırsanız bellek voltajını da yükseltmeniz gerekebilir. Sakın birden fazla basamak değerlerinde voltaj arttırımı yapmayın! Stabiliteyi yakaladığınız anda durun. Tabii ki unutmayın, daha fazla voltaj daha fazla ısı demektir her zaman. Buna ilaveten yüksek voltaj, donanımlarınızda kalıcı hasara yol açabilir. Belleklerinizi 2.7v ve üzerinde çalıştırıyorsanız, aktif ya da pasif bellek soğutucusu kullanmanızı tavsiye ederim. İsteyenler AMD veya Intel firmalarının sayfalarından işlemci max. sıcaklıklarıyla ilgili bilgilere ulaşabilirler. Link: AMD Datasheet (PDF) Link: intel Datasheet (PDF) Gördüğünüz gibi olay basitçe fsb yükseltmekten ibaret değil odukça karmaşık. Siz sisteminizi bu yolla o/c ettiğinizde, farkettiğiniz üzere (farketmeyenler bir daha okusunlar) bir çok zincirleme etkileşimi de tetiklemiş olursunuz. Bir Overclock'un Anatomisi... Şimdi yavaş yavaş işe başlayalım. Öncelikle bir “hardware monitoring” programıyla (yeni anakartların hemen hepsinin yanında verilen CD’de bu tip programlar mevcut) sisteminizin özellikle voltaj stabilitesine bakın. Alt ve üst limitlerde ya da onlara yakın değerler varsa yol yakınken vazgeçin ve güç kaynağınızı değiştirin. System Overclocking... Bios Advanced Chipset Features (Bellek Ayarları Bios Advanced Chipset Features/DRAM Timg Settings Normalde menüde değerler bu şekildeki gibi. Ancak biz bunları aşağıdaki gibi yapacağız. Bu şekilde bellekler daha düşük zamanlamalarda ve dolayısıyla da daha hızlı çalışacaklar. Ancak bunun için belki biraz voltaj vermemiz gerekebilir. Bunu daha sonraki menü altında anlatacağım. Şimdi aşağıdaki resme göz atın. Belleklerin zamanlamaları bu şekilde olacak: Bios Frequency / Voltage Control. Evet. Temel olarak o/c ayarlarını yapacağımız menü burası. BIOS anasayfasından buraya girebilirsiniz. Bios Frequency / Voltage Control Benim gibi MSI anakarta sahip olanlar başlamadan önce Dynamic OverClocking özelliğini kapatmalılar. Bendeki bellekler 400MHz olduğu için mecburen fsb’yle asenkron çalışmaları gerekecek. O yüzden bellekleri 333MHz’e çekiyorum. Çarpanımız 15. 260fsbx15=3900MHz. 260MHz fsb değeri 3.0C P4 işlemciler için normalde 200MHz. İşte daha önce bahsettiğimiz “fsb” değeri bu. İşlemcimiz Intel olduğu için çarpanı değiştiremiyoruz ve mecburen fsb’yi yükselterek işlemciyi daha yüksek hızlarda çalışmaya zorluyoruz. Burada da gördüğünüz gibi, DRAM Frequency’yi 400MHz’ten 333MHz değerine çektiğimiz için 260MHz fsb’de bellekler 416MHz hızda çalışacaklar. Eğer DRAM Frequency’yi 400MHz’de ya da “Auto” değerinde bıraksaydık o zaman 520MHz hızında çalışmaya zorlanacaklardı. Kaldı ki elimdeki 400MHz’lik Twinmos belleklerin bu hızda çalışmaları mümkün değil. Spread Spectrum’u “Disable” bırakın. O/c yapıldığı durumlarda açık olması tavsiye edilmez. AGP/PCI veriyolları hızlarını 66MHz/33MHz değerlerinde sabitleyin. Sabitlemezseniz neler olacağını biliyorsunuz. Bu kısım işlemciye kaç volt vereceğinizi belirliyor. İşte bu kısmı ezbere yapmayın. İşlemci eğer isterse voltaj arttırımına gidin. Ben eski tecrübelerime dayanarak işlemcimin bu frekanslarda 1.6v civarında çalıştığını bildiğim için ezberden verdim ancak bu işe yeni başlayan biriyseniz siz bu şekilde yapmayın. Sisteminizi o/c edin, şayet işletim sistemi açılırken sorun çıkıyorsa o zaman kademe kademe voltajı arttırıp her seferinde açılıp açılmadığını kontrol edin. Aşırı voltaj da sisteminizde kilitlenme ve aşırı ısı gibi sorunlara neden olacaktır bunu sakın unutmayın. İşte bu kısımdan da belleklere giden voltajı ayarlayabiliyorsunuz. Hatırlarsanız az önce bellek zamanlamalarını düşürmüştük. Yani bellekleri zamanlama olarak daha hızlı çalışmaya zorladık. Aynen işlemci gibi onlar da olduklarından hızlı çalıştırılmak zorunda kaldıklarında ilave voltaja gereksinim duyarlar. Tıpkı işlemci voltajı gibi, bu değer de ezbere arttırılmaz. Bellekleriniz stabil değilse ilave voltaj verebilirsiniz ancak stabilite sağlandığı yere kadar. DDR voltajın altında bulunan değer Kuzey Köprüsü’ne giden voltaj değerini ayarlıyor. Bir çok durumda, özellikle extreme o/c yapılmışsa, sistemin stabil çalışabilmesi için AGP voltajının da arttırılması gerekebilir. Diğer voltaj değerleri gibi bu değer de ezbere arttırılmaz. Ve Sonuç... Burada işlemci tamamen default değerlerindeyken alınmış PcMark 2002 benchmark sonucu var. Bu sonuç ta işlemci 3.96GHz hızına overclock edildikten sonra alındı. Aradaki fark etkileyici... Hava soğutmayla çıkabildiğimiz en üst stabil seviye bu oldu. Belki başka şartlarda çok daha yukarıya çıkılabilir. DÃ¼zenleyen kral - 12-05-2006 Saat 20:41
	“Bilginin elde edilmesi... bizi iyiye ulaştıracaktır.