İnternette Huzursuzluk Kaynağı: Spam

İnternet kullanımı yaygınlaştıkça, İnternet etiği tartışmaları da hız kazanıyor. Bugünün İnternet etiği tartışmalarının en önemli odaklarından birisi “spam” tabir edilen e-posta mesajları ile ilgilidir.

Spam sözcüğünün bilişim jargonundaki tanımı İnternet üzerinde aynı mesajın yüksek sayıdaki kopyasının, bu türden bir mesajı alma talebinde bulunmamış kişilere, zorlayıcı nitelikte gönderilmesi olarak veriliyor; ne yazık ki henüz bu sözcük için üretilmiş her hangi bir Türkçe karşılık mevcut değil.

İnternet e-posta’sını sıkça kullanan herkes, isteği dışında kendisine ulaştırılan ve esasında kendisi ile hiç de ilgili olmayan iletileri giderek artan sıklık ile okumaya mecbur kalmaktadır. Tipik bir Türk İnternet kullanıcısının bugünlerde günde üç-dört adet “spam” iletisi okumaya mahkum olduğunu tahmin ediyoruz.

Bize ulaşan spam iletiler arasında cinsel hayatı renklendirecek oyuncaklardan iş makinalarına (vinç, kepçe vb.) değin uzanan geniş bir yelpazedeki ürünlerin satışını arttırmayı hedefleyen reklamları, saadet zinciri davetlerini ve din değiştirme önerilerini örnek olarak sıralayıvermek mümkün.

“Aman canım, günde üç beş fazla mesajdan ne çıkar; siliverin gitsin” demeyin. Bugün posta kutularımıza zorla giren bu mesajların sayısı İnternet kullanıcı sayısının artışı ile paralel dahi gitse –ki önlem alınmaz ise daha hızlı gidecek gibi görünüyor- birkaç yıl içerisinde günde ellinin üzerinde spam mesaj alacağımıza kesin gözü ile bakılıyor. Bu kadar mesajı evden modem ile bağlandığımızda inceleyip silmek için gerekecek toplam sürenin yarım saati aşacağı kestirilebilir.

Bireysel kullanıcılar için böyle bir huzursuzluğa neden olan spam mesajlar, İnternet e-posta hizmet sunucularını işleten sistem yöneticileri için ise tam bir kabus durumunda. Onbin e-posta adresinin tanımlı olduğu Hacettepe Üniversitesi’ne gönderilen spam iletilerinde posta sunucusu oldukça ağır bir yük altına girmekte, kısa süreli de olsa posta sunucusunun başarımı ortalamanın oldukça altına inmektedir. Daha da kötüsü, spam iletisinin büyüklüğüne bağlı olarak posta sunucusu üzerinde 100MB’a varan disk alanları bir anda doluveriyor.

Bireyleri böyle rahatsız etmesine rağmen, spam iletiler nasıl var olabiliyor? Posta kutularımıza ulaşan spam iletilerin büyük bir çoğunluğu reklamlardan oluşuyor. E-posta ile yapılmaya çalışılan bu türden bir reklam göndericisinden ziyade alıcısı için maliyetli bir durum teşkil ediyor; zira reklam yapmaya çalışan gönderici sadece bir iki saatlik İnternet bağlantısı süresinde onbinlerce mesajı gönderebiliyor. Ne yazık ki, daha önce de sözünü ettiğimiz biçimde alıcılar ilgilenmedikleri bu iletileri okumak için daha fazla İnternet bağlantısına ihtiyaç duyuyorlar (daha fazla para ödüyor) ve daha fazla bir zamanı bilgisayar karşısında geçirmek zorunda kalıyorlar.

Spam ile mücadele konusunda ülkemizdeki en büyük hareket, sanal bir çalışma grubu olarak faaliyet gösteren ve 1999 yılında kurulmuş olan “Türk Anti-Spam Organizasyonu - TASO” isimli gruptur. Organizasyonun hedefi kamuoyunu bilinçlendirmek ve Türkiye’de spam ile mücadele edebilmek için teknolojik çözümleri tartışmak ve oluşturmaktır.

Bu hedefine ulaşabilmek üzere grup kısa sürede adresindeki web sitesini açmış ve bir tartışma listesi oluşturarak aktif çalışmalarına başlamıştır. Yine ekibin çalışmaları bağlamında Türkiye’de İnternet üzerinden ulaşılabilen e-posta sunucularının büyük bölümü sınanarak problemli olanların düzeltilmesi için teknik destek önerilmiş ve gerçekleştirilmiştir.

Bilgilendirme ve alternatif reklam kanallarını önerme dışında grubun sürekliliği hedeflenen bir diğer çalışması spam iletilerin gönderilmesine vesile olan ve uyarılara rağmen işbirliğine yanaşmayan kurumların bir tür elektronik kara-liste’sinin oluşturulması yönündedir. E-posta hizmet birimlerinde yapılabilen küçük ayar değişiklikleri ile bu kara listede yer alan kuruluşlardan ileti akışını engellemek mümkün olmaktadır. RBL-TR adlı bu hizmet ve diğer TASO çalışmaları konusunda bilgi almak ve aktif katkı vermek üzere organizasyonun web sitesini ziyaret edebilirsiniz.
Ancak her şeye rağmen, spam iletilerin engellenmesi ile ilgili bir takım teknik çözümler mevcut olsa da, kesin çözümün İnternet etiği ve buna bağlı olarak uluslararası hukuki düzenlemelerden geçtiğine kesin gözüyle bakılıyor.